CUENTO EN QUECHUA

Autor: René Bautista M

Arrieromantawan almakunamantawan.
(Willakuy)

Ñawpa pachakunapiqa imapas qhatuq runakunaqa, imaymana mikhuykunata, sumaq q`ipichasqata kamas arrieru runakunaman apachiqku. Paykunaqa llaqtan llaqtantas chay q`ipichasqa mikhuykunata kawallipi, llamapi, mulapi ima apaqku.

Hinas ayamarqa killapiqa, wañuqkunapa p`unchawninpiqa, huk arriero runaqa Arequipa llaqtamanta, kawallukunapi, llamakunapi ima mikhuykunata allin q`ipichasqatakama, Qusqu llaqtaman apamuchkasqa. Karuta purichkaspañas apachita pataman chayasqa. Chaypis kay runaqa kallpachakunanpaq kukata akullispa, aqhata ima upyaspa samaykusqa.

Kay arriero, samayta tukuspas hatun nina yawraq. Misti urquta qhawarisqa. Chaypis achkha runakunata kawalluntinta, mulakunantinta ima nina yawraq urquman ñannintakama wichachkaqta rikusqa.

Kay runakunaqa wañuqkunas kasqaku.
Wakin wañuq runakunaqa achkha q`ipiyuq, wakinkunataqsi mana imayuq khuyayllaña kawallukunantin, llamakunantin ima urquman wichachkasqaku, ichaqa kawallunkupas, llamankupas chakin p`akisqakamas wistukuspa purichkasqaku.

Hinas kay wayna runaqa mamanpa nisqanta yuyarisqa:
- Almakunapa p`unchawninpiqa llapa wañuqkunam chayamunku, alma kacharpariypitaqmi llapanku q`ipiyuqkama ripunqu.

Chaysi ñuqanchis kawsaq runakunaqa, wañuqkunamanqa imaymana turkukunata haywananchis. Hinataqsi wañuqkunata kusisqa turkuta kawallukunapi, llamakunapi apariykukuspas ripunku. Sichus turku kawallukunata, llamankunata chaki p`akisqata ima churanchis chayqa wañuqkunapas turku kikillantaqsi chakimakinku p`akisqa ripullankutaq – (nispa).

Chaymanta pachas kay arriero runaqa, wañuqkunapa p`unchawninpiqa tantata, turkukunata ima sumaqta rurachispa taytamamankunapaqqa churachin, haywachin, risachin ima mana almakuna llakisqa khuyasqa ripunankupaq.